Degradacja gleby to, zgodnie z definicją, ogół zjawisk i procesów, które zachodzą na skutek działalności sił przyrody lub człowieka, a które poprzez zmiany właściwości chemicznych, fizycznych i biologicznych gleby prowadzą do pogorszenia jej jakości. Degradacja gleby prowadzi do uniemożliwienia uzyskania maksymalnych plonów oraz powoduje spadek bioróżnorodności biologicznej. Dzięki swoim właściwościom biologicznym, fizycznym i chemicznym gleba posiada spore zdolności regeneracyjne i przez długi czas może opierać się czynnikom degradującym ją.
Typy degradacji gleby
Degradacja fizyczna gleby – następuje wskutek zagęszczenia masy glebowej oraz pogorszenia się struktury gleby. Przyczyną fizycznej degradacji jest również nadmierne odwodnienie gruntów (możemy tego uniknąć np. poprzez zastosowanie hydrożelu ogrodniczego), zła melioracja oraz działanie erozyjne wiatru i wody.
Degradacja chemiczna gleby – następuje wskutek zakwaszenia lub nadmiernej alkalizacji, wysokiej koncentracji soli w glebie, występowanie metali ciężkich oraz poprzez naruszenie równowagi jonowej.
Degradacja biologiczna gleby – następuje na skutek pogorszenia się struktury i wilgotności gleby, jej stosunków powietrznych oraz pośrednio poprzez degradację szaty roślinnej. Do biologicznej degradacji gleby zaliczamy również tzw. zmęczenie gleby.
Degradacja geotechniczna gleby – następuje wskutek zniekształcenia rzeźby terenu, najczęściej poprzez działalność górniczą, drogową oraz kolejową.
Co wpływa na degradację gleby?
Na degradację gleby wpływają przede wszystkim:
-
negatywne zmiany w budowie profilu glebowego,
-
erozja powietrzna i wodna,
-
uszkodzenie struktury gleby poprzez działalność maszyn oraz wypasania zwierząt,
-
występujące zmiany stosunków wodnych gleby, w tym źle przeprowadzone melioracje,
-
uszkodzenie oraz zniszczenie poziomu próchnicznego w sposób mechaniczny,
-
ubytek zawartości składników odżywczych,
-
naruszenie równowagi jonowej,
-
zmiana odczynu gleby,
-
zanieczyszczenia stałe,
-
zanieczyszczenia biologiczne,
-
zmiana składu fauny glebowej oraz mikroflory,
-
spadek bioróżnorodności środowiska glebowego.
Regradacja gleby
Jeśli zastosujemy odpowiednie zabiegi agrotechniczne możemy nie tylko częściowo, ale też całkowicie zapobiec, powstrzymać oraz odwrócić następującą degradację gleby. Aby wykonać regradację gleby możemy:
-
Nawozić organicznie glebę, odbudowując tym samym jej warstwę próchniczą,
-
Wykonać fitomeliorację, czyli meliorację biologiczną, która podnosi produktywność i ulepsza kondycję gleby dzięki poprawie warunków edaficznych,
-
Wykonać śródpolne zadrzewienia, czyli zadrzewić w niewielkich grupach drzewnych i krzewnych niewielkie areały w krajobrazie rolniczym.