Kaktusowate (Cactaceae Juss., zwyczajowo nazywane kaktusami) to rodzina sukulentów łodygowych wieloletnich, zielnych lub częściowo zdrewniałych, która należy do rządu goździkowców. Ta rodzina to około 200 rodzajów a w tym zawiera się nawet 2000 gatunków tych roślin. Pochodzą z obydwu Ameryk i w coraz większej ilości są sprowadzane do Europy, gdyż wciąż rośnie zainteresowanie tymi niezwykłymi roślinami. Nie tylko zdobią, ale również leczą a wiele z nich jest jadalnych. Niestety wciąż rosnące grono smakoszy na całym świecie, jak i zmiany klimatyczne i gospodarcze sprawiają, że wiele gatunków zostaje skazanych na wyginięcie. Dobrze wiec, że na świecie jest coraz więcej kolekcjonerów tych nietuzinkowych roślin.
Kiedy przesadzać kaktusy
Zaczynając przygodę z kaktusami trzeba przede wszystkim wiedzieć, że kaktusy nie lubią przesadzania. I jeśli już to czynimy, to trzeba zapewnić im takie warunki, by nie było potrzeby przesadzania rośliny przez lata. Zdarza się jednak, że nie ma wyjścia i trzeba kaktusowi zmienić doniczkę bo np. z tej obecnej już wyrósł. Zmiany są konieczne również wówczas, gdy zauważymy w podłożu szkodniki albo stało się ono już tak słabej jakości, że trzeba je wymienić na wartościowe. Przesadzamy również te świeżo zakupione, najczęściej rosną bowiem w ciasnych, plastikowych i nieładnych doniczkach, a u nas mają przecież prezentować się pięknie. Ale jeśli kaktus ma w niej dobre podłoże i wystarczająco dużo miejsca, to na czas jakiś może wystarczyć ładna osłonka.
Młode okazy można przesadzać nie częściej niż co 2 lata a te starsze nawet co 5 lat. Jeśli roślina nie ma już zbyt ciasnej doniczki, to wystarczy zebrać nieco wierzchniej warstwy ziemi (uważając by nie uszkodzić korzeni) i w to miejsce wsypać mieszankę dedykowaną kaktusom.
Jak się przygotować do przesadzania kaktusów
Generalnie kaktusy można przesadzać przez cały rok. Warunek jest taki, że w tym momencie nie mogą kwitnąć. Jednak najlepszym momentem ich przesadzania jest przełom stycznia i lutego. Jest to czas, gdy rośliny są przed wejściem w fazę wegetacji. W okolicach marca zaczynają już bowiem kwitnąć.
Zanim zaczniemy rośliny przesadzać, trzeba co najmniej tydzień wcześniej zaprzestać podlewania. Najlepiej bowiem jest przesadzać kaktusy gdy podłoże jest suche.
Większości kaktusów nie da się przenosić z doniczki do doniczki gołymi rękami. Można kupić specjalne szczypce do ich przesadzania. Równie dobrze sprawdzą się te do sałaty. Mogą to być również grube rękawice albo kilka stron gazety, którą można zwinąć w rulon.
Nowa doniczka powinna być nieco większa od obecnej. W dnie musi być do najmniej jedna dziurka, która umożliwi odpływanie nadmiarowi wody. Kaktusy zbytniej wilgoci nie tolerują i przy nadmiarze wody w doniczce bardzo szybko zaczynają im gnić korzenie. Kształt doniczki powinien być dopasowany do danego gatunku, niektóre wymagają doniczek bardziej płaskich a szerokich a inne znów wysokich i wąskich, wszystko zleży od budowy bryły korzeniowej.
Przesadzanie kaktusów
Kaktusy to rośliny niezwykle wytrzymałe, ale na suszę. Sama ich struktura jest bardzo delikatna i z wielką ostrożnością należy się zabrać za ich przesadzanie. Z małymi okazami nie ma problemu. Wystarczy przechylić doniczkę do góry nogami i wytrząsnąć roślinę. Te większe dobrze jest wyciągać pionowo do góry za pomocą szczypców czy rękawiczek. Ale tu uwaga! Kaktusy mają bardzo delikatną bryłę korzeniową i jeśli zbyt intensywnie będziemy próbowali je wyszarpnąć z donicy, wszystkie te korzenie mogą się od rośliny oderwać.
Gdy już kaktus opuścił donicę sprawdzamy stan jego korzeni. Staramy się delikatnie je oczyścić ze starego podłoża. Następnie usuwamy ostrym sekatorem te noszące ślady chorób, uszkodzone, wyschnięte czy przerośnięte. I teraz ważne: nie wkładamy kaktusa do przygotowanej wcześniej doniczki, ale odkładamy go na 5 dni, by powstałe w wyniku cięć ranki na korzeniach miały czas by się zabliźnić. Można się wspomóc jakimś dobrym ukorzeniaczem, który w składzie ma środek grzybobójczy. Po tych kilku dniach możemy już sadzić kaktusa do wcześniej przygotowanej doniczki. Na dno wsypujemy oczywiście nieco żwirku lub keramzytu jako warstwę drenażową. A następnie podłoże właściwe. Ale tu jedna uwaga. Kaktusy nie tolerują przelania, stanie w wodzie szkodzi im bardziej niż susza. I jest sposób by się przed namiarem wody zabezpieczyć a jednocześnie jeszcze bardziej ograniczyć konieczność podlewania. Tym sposobem jest zastosowanie hydrożelu. Jest to substancja, która dzięki niezwykłym zdolnościom absorpcyjnym wchłonie nadmiar wody (wielokrotnie powiększając swoją objętość) a w okresie jej niedoboru będzie wilgoć powoli oddawać roślinie. Wystarczy kilka gram zmieszać z podłożem (stosować zalecenia producenta) i taką mieszankę wsypać na warstwę drenażową. Hydrożel będzie chłonął nie tylko wodę ale i substancje odżywcze znajdujące się w podłożu, uwalniając je wraz z wilgocią. Kaktusy częstego podlewania nie wymagają, ale dzięki hydrożelowi będzie to czynność jeszcze rzadsza, co jest świetnym rozwiązaniem dla osób, których często nie ma w domu. Gdy już na dnie mamy warstwę drenażową a na niej mieszankę ziemi z piaskiem (można taką bez problemu kupić gotową) i hydrożelem, możemy dopełnić doniczkę podłożem, w środku zrobić odpowiedniej wgłębienie i delikatnie umieścić kaktus w taki sposób, by cała bryła korzeniowa była ukryta pod powierzchnią a nasada kaktusa z pędem górnym została na powierzchni. Później dosypujemy ziemię wkoło potrząsając co chwilę doniczką by równomiernie się rozłożyła i wypełniła przestrzenie między korzeniami. Następnie uklepujemy ją łopatką.
Pielęgnacja kaktusów po przesadzeniu
Przeciwieństwie do innych roślin kaktusów zaraz po przesadzeniu się nie podlewa. I to przez kolejny tydzień. Kaktus dobrze osiądzie i wówczas można podlać niewielką ilością wody. Na szczęście jej nadmiar zostanie wchłonięty przez hydrożel. Jeśli nie chcemy zbyt często przesadzać kaktusów, raz w miesiącu możemy zastosować nawóz dla nich przeznaczony. Hydrożel zastosowany w trakcie przesadzania ma żywotność 6-8 lat w zależności od podłoża i warunków.